5. สมณสูตรที่ 1

ว่าด้วยผู้ไม่ควร และผู้ควรยกย่องว่าเป็นสมณพราหมณ์

[293] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อุปาทานขันธ์เหล่านี้
มี 5 อย่าง. 5 อย่างคืออะไร ? คือ อุปาทานขันธ์คือรูป ฯลฯ
อุปาทานขันธ์คือวิญญาณ. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สมณะหรือพราหมณ์
เหล่าใดเหล่าหนึ่ง ไม่ทราบชัด คุณ โทษ และอุบายเป็นเครื่องสลัดออก
ของอุปาทานขันธ์ 5 เหล่านี้ ตามความจริง. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
สมณะหรือพราหมณ์เหล่านี้¹นั้น จะไม่ได้รับการยกย่องว่าเป็นสมณะ
ในหมู่สมณะทั้งหลาย จะไม่ได้รับการยกย่องว่าเป็นพราหมณ์ ในหมู่
พราหมณ์ทั้งหลายเลย ทั้งท่านเหล่านั้น ก็จะไม่กระทำให้แจ้ง² ซึ่ง
สามัญญผล หรือพรหมัญญผล ในปัจจุบัน เพราะรู้ยิ่งด้วยตนเอง
เข้าถึงอยู่.
[294] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใด
เหล่าหนึ่ง รู้ชัด คุณ โทษ และอุบายเครื่องสลัดออกแห่งอุปาทานขันธ์
ทั้ง 5 เหล่านี้ ตามความจริง. ภิกษุทั้งหลาย สมณะหรือพราหมณ์เหล่านี้
นั้นแล จะได้รับยกย่องว่าเป็นสมณะในหมู่สมณะทั้งหลาย และได้รับ
ยกย่องว่าเป็นพราหมณ์ในหมู่พราหมณ์ทั้งหลาย ทั้งท่านเหล่านั้น
จะทำให้แจ้งสามัญญผล หรือพรหมัญญผล ในปัจจุบันทีเดียว เพราะ
รู้ยิ่งด้วยตนเอง เข้าถึงอยู่.
จบ สมณสูตรที่ 1
1. ปาฐะว่า นเมเต สันนิษฐานว่าจะเป็น น โขเมเต
2. ปาฐะว่า เต จ ปนายสฺมนฺโต สันนิษฐานว่าจะเป็น เต จ นายสฺมนฺโต

อรรถกถาสมณสูตรที่ 1

ไม่ได้แก้ไว้โดยเฉพาะเหมือนในสูตรอื่น ๆ แต่แก้รวมว่า
"พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสสัจจะ 4 ไว้ใน 4 สูตร นับแต่สูตรที่ 5
มาถึงสูตรที่ 8"

6. สมณสูตรที่ 2

ว่าด้วยผู้ไม่ควร และผู้ควรยกย่องว่าเป็นพราหมณ์

[295] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อุปาทานขันธ์เหล่านี้ มี 5 อย่าง.
5 อย่างคืออะไร ? คือ อุปาทานขันธ์คือรูป ฯลฯ อุปาทานขันธ์คือวิญญาณ.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใดเหล่าหนึ่ง ไม่รู้ชัด
เหตุเกิด ความดับสูญ คุณ โทษ และอุบายเป็นเครื่องสลัดออก แห่ง
อุปาทานขันธ์ 5 เหล่านี้ ฯลฯ ย่อมรู้ชัด ฯลฯ กระทำให้แจ้ง ฯลฯ เพราะ
รู้ยิ่งด้วยตนเอง เข้าถึงอยู่.
จบ สมณสูตรที่ 2

7. โสตาปันนสูตร 1

ว่าด้วยพระอริยสาวก ชั้นโสดาบัน

[296] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อุปาทานขันธ์เหล่านี้มี 5 อย่าง
5 อย่างคืออะไร ? คือ อุปาทานขันธ์คือรูป ฯลฯ อุปาทานขันธ์คือ
วิญญาณ. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะเหตุที่อริยสาวกรู้ชัด เหตุเกิดขึ้น
1. อรรถกถาแก้รวมไว้ในสูตรที่ 5